এজাক ৰ’দৰ সন্ধানত (৭): প’ৰ্ট’ৰ আমেজ লৈ দুটা দিন

পূৰ্বৰ খণ্ডসমূহ

ৰায়ানএয়াৰ আৰু জন ষ্টেইনবেক

পাইৰিনিছ (Pyrenees)পৰ্বতমালাৰ আদৰণি

প'বলে ছেকৰ পৰা জৰ্জ ক্লুনীলৈ তামোল এখন খোৱাৰ বাট!

কাটালানসকলৰ প্ৰতি এমুঠি সহমৰ্মিতা

লা-ৰাম্বলাত এটি সন্ধিয়াৰ চমক

বাৰ্চিলোনাৰ সমুদ্ৰতীৰ

পিকাছো ইন দ্য মেকিং

গউডিৰ অপূৰ্ব শিল্প

অপৰ্ট’ নাওৰ ইতিহাস

ট্ৰিপেৰ’ৰ দেশত প্ৰথম দিন

ইউজিনিৰ চহৰত এদিন

লিভেৰিয়া লেল্ল’ৰ হেৰী প’টাৰ

ইউজিনিৰ সৈতে পৰ্ট’ নগৰীৰ অলিয়ে-গলিয়ে খোঁজ কাঢ়ি ফুৰোঁতে তেওঁ লিভেৰিয়া লেল্ল’ নামৰ বিশ্ববিখ্যাত কিতাপৰ দোকানখনৰ ইতিহাস কৈছিল৷ যেতিয়া আমি তাৰ সন্মুখত থিয় দিলোগৈ, সেইসময়ত দোকানখনৰ আইনাত ওলমি আছিল 'closed' ফলক৷ সেয়ে পিছদিনা পুনৰ তালৈকে ঘুৰি অহাৰ আশা লৈ আমি খোঁজ আগবঢ়ালো৷

সিদিনাই আবেলি আমি তাৰ পালোগৈ৷ বাহিৰৰ পৰাই দেখাত আকৰ্ষণীয়  এখন দোকান৷ পূৰ্বতে বিনামূলীয়াকৈ সোমাব পৰা এই দোকানখনত শেহতীয়াকৈ টিকেট কটাৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ হৈছে৷ ভাবি আচৰিত লাগিল, কিতাপৰ দোকানত সোমাবলৈকো টিকেট কাটিব লাগে! পিছে টিকেটৰ দিঘলীয়া শাৰীত চকু দিয়ে বুজিব পাৰিলোঁ এই দোকানখন কিমান জনপ্ৰিয়! কাৰণ？ এই অদ্ভুত জনপ্ৰিয়তাৰ কাৰণ হ’ল এই দোকানৰ সৈতে হেৰি পটাৰৰ সংযোগ৷ জে কে ৰাউলিঙে হেনো এই দোকানতে হেৰি পটাৰ সৃষ্টিৰ অনুপ্ৰেৰণা পাইছিল৷ সেইবাবেই হেৰি পটাৰৰ প্ৰকৃত এই জন্মস্থান চাবলৈ গুণগ্ৰাহীৰ ভিৰ লাগে ইয়াত৷

কোৱা হয়, বিশ্বৰ আটাইতকৈ সুন্দৰ লাইব্ৰেৰী আৰু কিতাপৰ দোকানবোৰৰ ভিতৰত এখন এই লিভৰেৰিয়া লেল্ল’(Livraria Lello) ৷ দোকানখনত দুটা মহলা৷ ভিতৰৰ স্থাপত্য নিঅ’ গ’থিক আৰ্হিৰ৷ ইউজিনিয়ে কৈছিল, ১৯০৬ চনত এই দোকানখনৰ প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল ৷ দোকানখনত সোমায়েই প্ৰথম চকুত পৰিল এক আকৰ্ষণীয় খটখটী৷ দুফালৰ পৰা আৰম্ভ হৈ ইউটোৰ দৰে লগ হৈ আকৌ ওপৰলৈ ফণা মেলি গৈছে৷ দেখাতেই হেৰী পটাৰৰ হগৱাৰ্টছৰ খটখটীলৈ মনত পৰে৷ সেয়ে বহুতে কয়, জে কে ৰাউলিঙৰ হেৰি পটাৰৰ খটখটীৰ আৰ্হি এই দোকানৰ পৰাই লৈছিল বুলি৷ ঘৰটোৰ আইনাৰ মুধচখনত লেল’ৰ মূলমন্ত্ৰটো খোদিত কৰা আছে- “vecus in labore” অৰ্থাৎ 'dignity in work'

লেল্ল’ৰ হেৰি পটাৰ আৰ্হিৰ চিৰিত ফটো উঠাৰ লোভ সামৰিব নোৱাৰিলো

ইউজিনিয়ে কোৱা মতে, জে কে ৰাউলিঙৰ বিয়া হৈছিল এগৰাকী পৰ্টুগীজ লোকৰ সৈতে৷ মানসিক আৰু শাৰীৰিক অত্যাচাৰৰ বাবেই তিনিটা অশান্তিজৰ্জৰ বছৰ পাৰ কৰিয়ে তেওঁৰ বিচ্ছেদ ঘটিল৷ নব্বৈৰ দশকত পৰ্ট’ত কটোৱা দহটা বছৰত তেওঁ এগৰাকী ইংৰাজী শিক্ষক হিচাপে কাম কৰিছিল৷ সেইসময়ত তেওঁ প্ৰায়ে হেনো লেল্ল’ৰ ওপৰৰ মহলাত কফি একাপ লৈ বহিছিলহি৷ সেইসময়তে হেনো তেওঁ হেৰি পটাৰৰ সৃষ্টিত হাত দিছিল৷ লেল্ল’ৰ  খটখটী, লাইব্ৰেৰী আদিৰ উপৰি হগৱাৰ্টছৰ ইউনিফৰ্মৰ সৈতেও পৰ্ট’ৰ মহাবিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ ইউনিফৰ্মৰ বহু সাদৃশ্য দেখে বহু গুণগ্ৰাহীয়ে৷ 

ষ্টেচনত বন্দী পৰ্ট’ৰ নীলিম ইতিহাস

পৰ্ট’ৰ চাও বেন্ট’ ৰে’লৱে ষ্টেচন (Estação de São Bento) টোও বিশ্বৰ আটাইতকৈ ধুনীয়া ষ্টেচনবোৰৰ ভিতৰত এটা হেনো৷ এই সৰু নগৰীখন বিশ্বৰ  সুন্দৰতম ঠাইবোৰৰ সংগমস্থলীহে যেন৷ ষ্টেচনটো এবাৰ চাই অহাৰ হেঁপাহ সামৰিব নোৱাৰিলো৷

১৯১৬ চনত মুকলি কৰা চাও বেন্ট’ এটা ঐতিহাসিক ষ্টেচন৷ ভিতৰ সোমায়েই ভাব হ’ল যেন ষ্টেচন নহয় কোনোবা চিত্ৰৰ সংগ্ৰহালয়তহে সোমাইছোঁ৷ বিশাল বেৰবোৰত তলৰ পৰা ওপৰলৈকে বিভিন্ন ছবি৷ ভালকৈ মন কৰিলো, ছবিবোৰ আচলতে অসংখ্য নীলা টাইলছ লগ কৰিহে নিৰ্মাণ কৰিছে৷ একেবাৰতে অঁকা নহয়৷ এই নীলা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ টাইলছ সমূহক যাক আজুলেজ’(azulejo) বুলি কোৱা হয়৷ পৰ্টুগালৰ ইতিহাসৰ বিভিন্ন মুহূৰ্ত্ত বন্দী কৰি ৰাখিছে এই নীলা টাইলত খোদিত প্ৰতিচ্ছবিসমূহে৷ এই টাইলসমূহত আঁকিছিল জৰ্জ ক’লাক’ (Jorge Colaço) নামৰ এগৰাকী আজুলেজ’ শিল্পীয়ে৷ ষ্টেচনটোৰ এই বিভিন্ন প্ৰতিচ্ছবিসমূহত মুঠতে হেনো বিছহাজাৰমান টাইল আছে৷

ফ্ৰানচেচিনহা-A heart attack waiting to happen

দুপৰীয়াৰ বিৰতিত ইউজিনিয়ে ক’লে,
’তোমালোক সকলোৱে যেনেকৈ হ’লেও ফ্ৰানচেচিনহা খাই যাবা পৰ্ট’ এৰাৰ আগতে৷ ইয়ালৈ আহি ফ্ৰানচেচিনহা নোখোৱাকৈ গ’লে এই যাত্ৰা আধৰুৱা হৈ ৰ’ৱ৷’

তাৰপিছত প্ৰায় আধাঘন্টামান ইউজিনিয়ে ফ্ৰানচেচিনহাৰ ইমানেই গুণ বখানিলে যে আমিবোৰ একপ্ৰকাৰ কৌতুহলীয়ে হৈ উঠিলো৷ তেওঁ দেখুৱাই দিয়া এখন ৰেষ্টোৰাঁলৈ ঢ়াপলি মেলিলো কিনো এইবিধ খাই চাওঁ বুলি! ইউজিনিয়ে কোৱা মতে, পটুৰ্গীজসকলে খুবেই সাবধানে ফ্ৰানচেচিনহা খাব খোঁজা ভাল ৰেষ্টোৰাঁ বিচাৰি উলিয়ায় হেনো৷ কাৰণ, ফ্ৰানচেচিনহাৰ মূল ৰেচিপিটো সকলোৱে জানে যদিও প্ৰত্যেক ৰেষ্টোৰাঁৰে চ’চৰ ৰেচিপি ভিন্ন ৷ স্থানীয় পৰ্টুগীজসকলে বিশ্বাস কৰে যে এই চ’চবিধৰ সোৱাদৰ ওপৰতে ফ্ৰানচেচিনহাৰ সোৱাদো বহু পৰিমাণে নিৰ্ভৰ কৰে৷ সেয়ে ৰেষ্টোৰাঁবোৰে নিজৰ ৰেচিপি গোপনীয় কৰি ৰাখে৷

গৈ অৰ্ডাৰ দিওঁতে ক’লে, প্ৰকৃততে ফ্ৰানচেচিনহা আমিষ৷ পিছে নিৰামিষ মানুহৰ কাৰণে তৈয়াৰ কৰোঁতে ৰেচিপি অলপ সলাই  ফ্ৰানচেচিনহাক নিৰামিষ ৰূপ এটা দিয়ে৷

আচলতে, ফ্ৰানচেচিনহা এবিধ পটুৰ্গীজ চেন্দুইছ৷ ইউজিনিয়ে বিৱৰণ কৰা মতে ব্ৰেডৰ মাজত হেম , চ’চেজ আৰু অন্য পোৰা মাংস দি চীজ দি ফ্ৰানচেচিনহা তৈয়াৰ কৰা হয়৷ সাধাৰণতে এই খাদ্যবিধ বিলাহী আৰু বিয়েৰ চ’চৰ লগতে ফ্ৰেন্স ফ্ৰাইৰ সৈতে পৰিবেশন কৰে৷ আমাৰ সন্মুখতো তেনেদৰেই এক লোভনীয় ৰূপত ফ্ৰানচেচিনহাৰ প্লেট সজাই দিলেহি৷

মুখত দিয়ে গ’ম পালো, কিয় কোনোবা পৰ্য্যটকে এইবিধক 'a heart attack waiting to happen' বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল!  চীজ আৰু চ’চৰ সোৱাদৰ সৈতে কাঠৰ অভেনত সিজোৱা চেন্দুইছৰ কি এক অপূৰ্ব সোৱাদ!

ইতিহাস অনুসৰি পঞ্চাছ আৰু ষাঠিৰ দশকত পৰ্টুগালত একনায়কত্ববাদৰ উত্থানে বহুতো নাগৰিকক চুবুৰীয়া দেশত ভগনিয়া হিচাপে আশ্ৰয় ল’বলৈ বাধ্য কৰিছিল৷ সত্তৰৰ দশকত ইয়াৰে সৰহভাগ ভগনিয়াই ফ্ৰান্সত আশ্ৰয় লৈ আছিল৷ এনে এজন ভগনিয়া লোকেই পৰ্টুগাললৈ উভতি আহি ফৰাচী ছেন্দুইছৰ এই পৰ্টুগীজ ৰূপ দিলে বুলি মানুহে কয়৷

যি নহওক, পৰ্টুগালৰ গৌৰৱ এই চেন্দুইছবিধৰ সোৱাদ লোৱাৰ হেপাঁহটো পূৰালো৷

এখন নদী আৰু দুখন মহানগৰী

ইউজিনিৰ সৈতে আমাৰ ৱাকিং ট্যুৰৰ সামৰণি পৰিল পৰ্ট’ৰ দক্ষিণ সীমাত, ডউৰ’ নদীৰ পাৰত ৷  পাৰৰ পৰা নৈসৰ্গিক সৌন্দৰ্য্য সঁচাই বৰ মনোমোহা৷

 তাৰপৰা ইউজিনিয়ে আঙুলীয়াই দেখুৱালে,

”সৌৱা এই নদীৰ সিপাৰে সেইখন বেলেগ এখন মহানগৰ-নাম গয়া (Vila Nova de Gaia) ৷”

আমি গয়া মহানগৰীৰ বিষয়ে ইটো সিটো সুধিলো৷ সেইবোৰৰ উত্তৰ দি ইউজিনিয়ে কৈ উঠিল,

”জানানে, চুবুৰীয়াৰ লগত অন্য বহুতৰ থকাৰ দৰে আমাৰো এই গয়াৰ স’তে অলপ প্ৰতিদ্বন্দীৰ ভাব আছে৷ তাতে প’ট’ৰ দৰে গয়া এতিয়াও পৰ্য্যটনৰ আকৰ্ষণ হৈ পৰা নাই বাবে আমি ধেমালিতে গয়াক হাহোঁ!”

আমি ভালকৈ জানিব খোঁজাত ইউজিনিয়ে এনে প্ৰতিযোগিতামূলক ভাবৰ বহুতো উদাহৰণ দি মেলি অৱশেষত এটা কৌতুকেৰে সামৰিলে! প’ট’ৰ মানুহে হেনো কয়,

”The only good thing that people at Gaya can do is to look at Porto"

সকলোৰে মাজত হাঁহিৰ ৰোল উঠিল! ইউজিনিৰ এই চহৰ পৰ্ট’ সঁচাই অনুপম!

পৰৱৰ্ত্তী খণ্ডসমূহত

অচিন আপোন মানুহ

ফাড’ৰ ৰাগীত এটা সন্ধিয়া

পৰ্ট ৱাইনৰ সোৱাদ